با افزایش روزافزون استفاده از موتورسیکلت در مناطق شهری و بین‌شهری، توجه به موضوع ایمنی این وسیله نقلیه سبک بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. در بسیاری از کشورها، رعایت استانداردهای ایمنی موتورسیکلت به عنوان یک الزام قانونی مطرح شده و نقش مهمی در کاهش تصادفات و تلفات ایفا می‌کند. در ایران نیز سازمان‌های مربوطه تلاش‌هایی برای ارتقای کیفیت ایمنی موتورسیکلت‌ها داشته‌اند، اما هنوز راه درازی تا رسیدن به استانداردهای جهانی باقی مانده است.
در همین راستا، مجموعهپارس موتور با ارائه انواع موتورسیکلت‌های استاندارد، در کنار خدمات اعطای وام برای خرید موتور سیکلت، نقش فعالی در ارتقاء ایمنی جاده‌ای ایفا می‌کند. همچنین، انتخاب از میان محصولات عرضه‌شده در نمایندگی های معتبر پارس موتور این اطمینان را به خریداران می‌دهد که موتورسیکلتی باکیفیت و مطابق با استانداردها تهیه می‌کنند.
تعریف استانداردهای ایمنی موتورسیکلت
استانداردهای ایمنی موتورسیکلت مجموعه‌ای از معیارها و ضوابط هستند که برای تولید، طراحی و بهره‌برداری ایمن از موتورسیکلت‌ها وضع می‌شوند. این استانداردها شامل بخش‌هایی چون سیستم ترمز، روشنایی، آیرودینامیک، کلاه ایمنی، شاسی، صندلی، ترمز ABS، میزان آلایندگی، صدا و سایر اجزای فنی موتورسیکلت هستند. سازمان‌های بین‌المللی مانند ISO، ECE و DOT هرکدام معیارهایی تدوین کرده‌اند که توسط کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سطح جهانی، استانداردهای ECE اروپا یکی از رایج‌ترین و جامع‌ترین نظام‌های ارزیابی ایمنی هستند. برای مثال، مقررات ECE R22 به ایمنی کلاه ایمنی اختصاص دارد، در حالی که ECE R13 برای سیستم ترمز و ECE R41 برای سطح صدای موتورسیکلت‌ها کاربرد دارد. از سوی دیگر، آمریکا استانداردهای DOT را برای تولیدکنندگان داخلی خود به اجرا می‌گذارد. این استانداردها به‌طور ویژه روی مقاومت شاسی، بازده ترمزگیری و نوردهی چراغ‌های جلو تمرکز دارند.
در ایران، استاندارد ملی شماره ۷۵۶۸ به بررسی ویژگی‌های ایمنی موتورسیکلت‌ها می‌پردازد. این استاندارد با همکاری سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین شده و بخش‌هایی از استانداردهای بین‌المللی را بومی‌سازی کرده است. اگرچه بخش‌هایی از آن هنوز به‌روزرسانی نشده، اما می‌توان آن را پایه‌ای برای ارتقای ایمنی وسایل دوچرخ دانست.
تفاوت استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در ایران و جهان
با وجود تدوین استانداردهای رسمی در ایران، هنوز تفاوت‌های قابل‌توجهی میان استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در کشور ما با کشورهای پیشرفته وجود دارد. یکی از این تفاوت‌ها، به‌روزرسانی مکرر استانداردها در جهان و عدم هماهنگی کافی در ایران است. مثلاً، در بسیاری از کشورها استفاده از ترمز ABS از سال‌ها قبل اجباری شده، اما در ایران این فناوری هنوز به‌صورت محدود و فقط در برخی مدل‌های گران‌قیمت دیده می‌شود.
تفاوت دیگر در روش‌های تست ایمنی است. در اروپا و آمریکا، موتورسیکلت‌ها باید تست‌های تصادف (Crash Test) را پشت‌سر بگذارند، اما در ایران چنین تست‌هایی به‌صورت رسمی و جامع انجام نمی‌شود. این در حالی است که نتایج این آزمون‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در شناسایی نقاط ضعف طراحی و ساخت موتورسیکلت دارند. نبود این مرحله مهم، باعث شده بسیاری از محصولات موجود در بازار، عملکرد ایمنی قابل‌قبولی در شرایط بحرانی نداشته باشند.
از سوی دیگر، فرهنگ ایمنی در کشورهای پیشرفته به مراتب جدی‌تر دنبال می‌شود. تولیدکنندگان موظفند از قطعات دارای استاندارد بین‌المللی استفاده کنند و هرگونه تخطی از این اصول، منجر به فراخوان محصول و حتی ممنوعیت فروش می‌شود. در ایران، نظارت بر رعایت استانداردها به اندازه کافی سختگیرانه نیست و گاهی محصولات غیراستاندارد بدون مشکل خاصی در بازار عرضه می‌شوند.
اجزای کلیدی در استانداردهای ایمنی موتورسیکلت
برای آن‌که موتورسیکلتی مطابق با استانداردهای ایمنی موتورسیکلت باشد، باید اجزای مختلف آن از نظر طراحی، کیفیت ساخت و عملکرد مورد ارزیابی قرار گیرد. در ادامه به مهم‌ترین این اجزا اشاره می‌کنیم:
سیستم ترمز: یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش تصادف، عملکرد صحیح سیستم ترمز است. ترمزهای دیسکی، ترمزهای دوگانه و سیستم ABS از جمله فناوری‌هایی هستند که در استانداردهای جهانی تأکید فراوانی بر آن شده است.
سیستم روشنایی: دید کافی در شب و شرایط نامساعد جوی از طریق چراغ‌های استاندارد امکان‌پذیر است. در اروپا، کلاه ایمنی باید دارای رفلکتور باشد و موتورسیکلت‌ها نیز چراغ‌های LED با نور سفید داشته باشند که میدان دید و جلب‌توجه رانندگان دیگر را افزایش دهد.
سیستم تعلیق و فرمان: لرزش‌های ناشی از ناهمواری جاده‌ها در صورت نداشتن سیستم تعلیق مناسب، می‌تواند کنترل موتورسوار را کاهش دهد. بنابراین کیفیت کمک‌فنرها و فرمان در استانداردها اهمیت فراوانی دارد.
کلاه ایمنی و تجهیزات محافظتی: اگرچه خود موتورسیکلت موضوع اصلی استانداردهاست، اما در کشورهای پیشرفته، سازندگان موظف به ارائه تجهیزات ایمنی مکمل مانند کلاه، زانوبند، و محافظ قفسه سینه همراه محصول هستند.
چالش های اجرایی استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در ایران
اجرای مؤثر استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در ایران با چالش‌های زیادی روبه‌روست. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، فقدان سازوکار مؤثر نظارتی در سطح بازار است. در بسیاری موارد، موتورسیکلت‌هایی بدون تأییدیه ایمنی یا دارای قطعات بی‌کیفیت به راحتی در بازار توزیع می‌شوند. نبود آزمایشگاه‌های پیشرفته برای تست محصولات در کشور، یکی از دلایل این نقص است.
چالش دیگر، پایین بودن سطح آگاهی مصرف‌کنندگان است. اغلب خریداران تنها به ظاهر موتور یا قیمت آن توجه می‌کنند و اطلاعی از مسائل ایمنی و استاندارد ندارند. این موضوع باعث شده فروشندگان نیز کمتر به رعایت استانداردها اولویت دهند، چرا که بازار به‌دنبال محصول ارزان است، نه ایمن.
ضعف قوانین بازدارنده نیز قابل توجه است. اگرچه برخی استانداردها الزام‌آور هستند، اما جریمه و پیگرد مؤثری برای تخطی از آن‌ها وجود ندارد. در نتیجه تولیدکنندگان یا واردکنندگانی که به مسائل ایمنی توجه نمی‌کنند، با مانع جدی روبه‌رو نمی‌شوند و همچنان به عرضه محصولات غیراستاندارد ادامه می‌دهند.
راهکارهایی برای ارتقای ایمنی موتورسیکلت در ایران
برای رسیدن به نقطه‌ای که استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در ایران هم‌تراز با جهان باشد، مجموعه‌ای از راهکارهای عملیاتی باید به‌کار گرفته شود. در ادامه به برخی از مهم‌ترین اقدامات اشاره می‌کنیم:
بازنگری در مقررات ملی: استانداردهای ایران باید مطابق با نسخه‌های جدید و معتبر جهانی به‌روز شود. این به‌روزرسانی باید شامل همه بخش‌های موتورسیکلت از جمله ساختار بدنه، ترمز، سیستم روشنایی و تجهیزات جانبی باشد.
ایجاد مراکز تخصصی تست ایمنی: احداث آزمایشگاه‌های مجهز برای بررسی کیفی موتورسیکلت‌ها می‌تواند گام بزرگی در تضمین ایمنی محصولات باشد. این مراکز می‌توانند موتورها را قبل از ورود به بازار بررسی کرده و مجوز فروش صادر کنند.
آموزش عمومی مصرف‌کنندگان: برگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی در رسانه‌ها، مدارس رانندگی و نمایشگاه‌های فروش موتورسیکلت، نقش کلیدی در افزایش آگاهی جامعه دارد. اگر خریدار تفاوت بین موتور ایمن و غیراستاندارد را بداند، در انتخاب خود دقیق‌تر خواهد بود.
اعطای امتیاز به تولیدکنندگان ایمن: می‌توان با ارائه تسهیلات، وام‌های کم‌بهره یا مشوق‌های صادراتی، تولیدکنندگان داخلی را به سمت رعایت دقیق‌تر استانداردها سوق داد. این موضوع در کنار جریمه تولیدکنندگان متخلف، موجب تعادل در بازار خواهد شد.
جمع‌بندی
استانداردسازی موتورسیکلت در ایران یکی از گام‌های ضروری برای حفظ جان موتورسواران و کاهش تصادفات است. مقایسه استانداردهای ایمنی موتورسیکلت در ایران و جهان نشان می‌دهد که هنوز راه زیادی برای رسیدن به نقطه مطلوب باقی مانده است، اما با اراده نهادهای مسئول، همراهی تولیدکنندگان و آگاهی مصرف‌کنندگان، می‌توان به ارتقای ایمنی این وسیله پرکاربرد امید داشت.
🔗 برای بررسی و خرید موتورسیکلت‌های دارای استاندارد ایمنی، به صفحه اصلی پارس موتور سر بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات اعطای وام برای خرید موتور سیکلت بهره‌مند شوید و برای اطلاعات بیشتر درباره محصولات دارای تأییدیه، به نمایندگی های معتبر پارس موتور مراجعه کنید.
